Z podatkami mamy do czynienia każdego dnia zarówno w życiu prywatnym jak i zawodowym. Codziennie, często nawet wielokrotnie, płacimy podatek VAT a nasze miesięczne wynagrodzenia nierozerwalnie związane jest z podatkiem dochodowym.
Z zagadnieniem podatków najczęściej kojarzy nam się Urząd Skarbowy. Jednak czy jest on tak naprawdę organem podatkowym? Jakie wyróżniamy organy podatkowe działające w Polsce i czym się one zajmują? Na te pytania odpowiemy w niniejszym artykule.
Czym jest organ podatkowy?
W polskim prawie próżno szukać normatywnej definicji organu podatkowego. Z pomocą przychodzi jednak doktryna, która proponuje dwa rozumienia organu podatkowego.
W ujęciu wąskim organem podatkowym jest podmiot, który działa na rzecz określonego związku publicznoprawnego (państwa bądź samorządu), a jego działanie polega na podejmowaniu czynności, które prowadzą do ustalenia wymiaru i poboru zobowiązań podatkowych.
W ujęciu szerokim natomiast organ traktowany jest jako wyodrębniony w strukturze organizacyjnej państwa bądź samorządu podmiot, który działa w imieniu i na rachunek związku publicznoprawnego, działania tego podmiotu określone są przepisami ustawy kompetencyjnej. Działanie dotyczy granic przyznanych w kompetencji ma na celu realizacje norm wynikających z przepisów prawa podatkowego, rozstrzygnięcia o charakterze władczym zapadają w formie decyzji i postanowień.
Czy zgodnie z powyższymi definicjami urząd możemy uznać za organ? Otóż w rzeczywistości urząd normatywnie traktowany jako zespół pracowników, których podstawowym zadaniem jest obsługa techniczna i merytoryczna organu podatkowego.
Organy podatkowe dzielimy na organy państwowe oraz samorządowe. Prowadząc działalność gospodarczą z pewnością będziesz miał do czynienia z niektórymi z nich. Jeśli chcesz mieć pewność, że Twoje podatki są rozliczane poprawnie, możesz skorzystać z usług profesjonalnego biura rachunkowego lub przejść kurs księgowości i spróbować samodzielnie się tego podjąć.
Organy państwowe
Zgodnie z obowiązującą w Polsce zasadą dwuinstancyjności, wyróżnić możemy państwowe organy podatkowe I oraz II instancji. Organami podatkowymi I instancji są naczelnik urzędu skarbowego i naczelnik urzędu celnego.
W określonych przypadkach, gdy wynika tak z przepisów prawa podatkowego, organem podatkowym I instancji może być dyrektor izby skarbowej, bądź dyrektor izby celnej. Organem podatkowym I instancji jest również minister finansów, ale tylko w określonych przypadkach.
Organem I instancji jest także dyrektor Krajowego Biura Informacji Podatkowej. Kompetencje dyrektora dotyczą wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego.
Organami podatkowymi w II instancji są dyrektorzy izb celnych i skarbowych w odniesieniu do postanowień i decyzji wydawanych przez naczelnika urzędu skarbowego i urzędu celnego, są także organem podatkowym II instancji od własnych decyzji wydanych jako organ podatkowy I instancji i są organem II instancji od decyzji, które zostały wydane przez dyrektora urzędu kontroli skarbowej.
Minister finansów jest organem II instancji we wszystkich sprawach, w których z urzędu wszczął postępowanie o stwierdzenie nieważności, wznowienie postępowania, uchylenie decyzji bądź stwierdzenie jej wygaśnięcia. Jest organem odwoławczym także w odniesieniu do cen transakcyjnych.
Organy samorządowe
Drugą grupę organów podatkowych stanowią organy samorządowe. W tej grupie znajdują się wójt, burmistrz, prezydent, starosta, marszałek województwa.
Faktycznie, z uwagi na to, że nie ma samorządowych podatków, które stanowiłyby dochód powiatu lub województwa, organami podatkowymi realnie jest tylko wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Organem II instancji jest organ kolegialny – SKO (Samorządowe Kolegium Odwoławcze).
Naczelnik urzędu skarbowego
Jest to organ, który prowadzi postępowanie podatkowe, postępowanie kontrolne, a także wykonuje czynności sprawdzające. Ma uprawnienia dotyczące rejestrowania podatników, a także może prowadzić postępowanie egzekucyjne w sprawie należności pieniężnych.
Do kompetencji naczelnika należy również prowadzenie rejestru zastawów skarbowych. Ponadto naczelnik składa wnioski o zabezpieczenie zobowiązań podatkowych w formie hipoteki ustawowej.
Jest też organem właściwym w określonego rodzaju podatkach, a mianowicie w podatkach dochodowych od osób fizycznych i prawnych, wpłatach z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek skarbu państwa, w sprawach podatku od towarów i usług, ale z wyłączeniem podatku pobieranego od importu towarów i usług. Jest właściwy w sprawach podatku od czynności cywilnoprawnych, podatku od spadków i darowizn. Oznacza to, że naczelnik urzędu skarbowego w formie decyzji albo ustala, albo określa wysokość zobowiązania podatkowego.
Naczelnik urzędu celnego
Jest właściwy w sprawach następujących podatków: podatku akcyzowego, od kopalin, od towarów i usług w zakresie importu towarów i usług. Ponadto jest zobowiązany do rozpoznawania, wykrywania przestępstw i wykroczeń skarbowych.
Dyrektor izby skarbowej i dyrektor izby celnej
Ich kompetencje są zbieżne. Sprawują oni nadzór odpowiednio nad urzędem skarbowym bądź urzędem celnym, będąc jednocześnie organami podatkowymi II instancji.
Samorządowe organy podatkowe – wójt, burmistrz, prezydent
Decydują o zobowiązaniach podatkowych w zakresie podatków i opłat lokalnych, podatku rolnego, leśnego. Gdy chodzi o opłaty, jest to zarówno opłata skarbowa jak i opłata miejscowa, targowa, uzdrowiskowa oraz opłata od posiadania psa.
Minister finansów
Jest odpowiedzialny za realizację zobowiązań podatkowych w zakresie podatków bezpośrednich i pośrednich. W jego kompetencjach leży również odpowiedzialność za pracę organów podatkowych, co oznacza, że podlegają mu hierarchicznie organy podatkowe państwowe I i II instancji
Minister finansów jest również organem, któremu podporządkowane są organy kontroli skarbowej – generalny inspektor ochrony skarbowej i dyrektor urzędu ochrony skarbowej.
